Pendidikan negara menunjukkan
perubahan dan peningkatan yang ketara dalam dalam mencapai matlamat pembangunan
negara. Perubahan pendidikan negara boleh dibahagikan kepada 5 fasa iatu:
1.
Zaman
Pramerdeka (sebelum 1957);
2.
Zaman
Pasca Merdeka (1957-1970);
3.
Zaman
Dasar Ekonomi Baru (1971-1990);
4.
Zaman
Dasar Pembangunan Negara (1991-2000); dan
5.
Zaman
Dasar Wawasan Negara (2001-2010).
Zaman
Pramerdeka (sebelum 1957)
Sebelum negara mencapai kemerdekaan,
pendidikan yang wujud adalah terasing, selari dengan corak pemerintahan
Pecah-Perintah yang diamalkan penjajah Inggeris. Setiap kaum menubuhkan sekolah
mereka iaitu sekolah Melayu, Inggeris, Cina dan Tamil yang menggunakan bahasa
pengantar, kurikulum, buku dan guru masing-masing. Hanya dalam sekolah Inggeris
sahaja kanak-kanak pelbagai kaum dapat belajar bersama tetapi sistem
persekolahan tersebut tidak dipersetujui oleh majoriti penduduk.[1]
Menjelang kemerdekaan, timbul
kesedaran untuk mewujudkan satu sistem persekolahan. Beberapa jawatankuasa
telah ditubuhkan untuk mengkaji sistem persekolahan pada masa itu dan
menghasilkan laporan-laporan berikut:
a. Laporan Barnes (1951) – menyemak
dan memperbaiki keadaan pendidikan kaum Melayu;
b. Laporan Fenn-Wu (1951) – menyemak
pendidikan kaum Cina;
c. Ordinan Pelajaran (1952) –
mengesyorkan sekolah kebangsaan sebagai corak sistem persekolahan kebangsaan;
dan
d. Laporan Razak (1956) – meletakkan
asas bagi perkembangan sistem pendidikan untuk memupuk perpaduan melalui Sistem
Pelajaran Kebangsaan untuk semua, Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar utama
serta kurikulum kebangsaan, sukatan pelajaran dan sistem peperiksaan yang sama
bagi semua sekolah.
Zaman
Pasca Merdeka (1957-1970)
Sebaik mencapai kemerdekaan, usaha
ditumpukan untuk mewujudkan satu sistem pelajaran kebangsaan. Sehubungan itu,
Ordinan Pelajaran 1957 digubal berdasarkan perakuan Laporan Razak (1956) yang
mengutamakan perpaduan dan menjadi teras Dasar Pendidikan Kebangsaan. Perakuan
Laporan Razak dikaji semula oleh Jawatankuasa Rahman Talib pada tahun 1960.
Laporan jawatankuasa ini menjadi asas kepada penggubalan Akta Pelajaran 1961
yang menggariskan Bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar utama pada semua
peringkat pendidikan serta penggunaan kurikulum dan peperiksaan yang sama untuk
semua pelajar.
Dasar pendemokrasian pendidikan
bermula pada tahun 1962 dengan memberi penekanan kepada pendidikan percuma
untuk semua pelajar. Dasar ini diperluas dengan mengadakan pendidikan universal
selama sembilan tahun apabila peperiksaan pemilihan masuk ke sekolah menengah
dihapuskan pada tahun 1964. Penghapusan peperiksaan pemilihan ini menyebabkan
peningkatan kadar penyertaan ke sekolah menengah. Kadar ini terus meningkat
apabila terdapat perubahan dasar yang melanjutkan pendidikan universal kepada
11 tahun secara berperingkat mulai tahun 1992.[2]
Zaman
Dasar Ekonomi Baru (1971-1990)
Pelaksanaan Dasar Ekonomi Baru (DEB,
1970-1990) bermatlamat untuk mengukuhkan perpaduan negara melalui pembasmian
kemiskinan di kalangan semua kaum dan penyusunan semula masyarakat. Dalam
tempoh ini, pendidikan diberikan keutamaan untuk menangani masalah
ketidakseimbangan dalam masyarakat dengan menyediakan peluang pendidikan yang
sama untuk semua kaum.
Sistem pendidikan mengalami banyak
perubahan, antaranya Bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa pengantar utama
yang dilaksanakan sepenuhnya pada peringkat menengah di Semenanjung Malaysia
dan Sabah pada tahun 1982, manakala di Sarawak pada tahun 1990. Penggunaan
Bahasa Inggeris sebagai bahasa kedua juga turut diberi tumpuan. Walau
bagaimanapun, selaras dengan Akta Pelajaran 1961, sekolah rendah kerajaan dan
bantuan kerajaan yang menggunakan bahasa Cina atau bahasa Tamil sebagai bahasa
pengantar terus dikekalkan. Mata pelajaran Sivik diperkenalkan bagi menyemai
semangat jati diri di kalangan pelajar. Pendidikan Sains dan Teknikal diberi
lebih penekanan pada peringkat menengah bagi menghasilkan tenaga kerja mahir.
Pada tahun 1979, semakan semula
pelaksanaan dasar pendidikan oleh Jawatankuasa Kabinet Mengkaji Pelaksanaan
Dasar Pelajaran (1979) telah menggariskan cadangan pendekatan dan strategi baru
untuk memantapkan sistem pendidikan.
Pada tahun 1980-an, peluang
pendidikan untuk warganegara ditingkatkan dengan menambahkan kemudahan fizikal
dan infrastruktur terutama di luar bandar. Untuk mengurangkan jurang perbezaan
peluang pendidikan antara golongan kaya dengan miskin, program sokongan
pendidikan seperti Skim Pinjaman Buku Teks (SPBT), Televisyen Pendidikan,
Sekolah Berasrama Penuh (SBP), asrama desa dan asrama harian, biasiswa,
Rancangan Makanan Tambahan (RMT) dan program kesihatan dipertingkatkan. Selain
itu juga, usaha merekaraya kurikulum dibuat dan ini menyaksikan lahirnya
Kurikulum Baru Sekolah Rendah (KBSR) pada tahun 1983 dan diikuti dengan
Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (KBSM) pada tahun 1989.
Falsafah Pendidikan Kebangsaan telah
digubal pada tahun 1988 bagi memperteguh hala tuju dan matlamat pendidikan
negara. Falsafah ini menekankan pendidikan yang menyeluruh dan bersepadu bagi
membentuk pelajar yang seimbang daripada segi jasmani, emosi, rohani dan
intelek.
Zaman
Dasar Pembangunan Negara (1991-2000)
Dekad terakhir abad ke-20 menyaksikan
perubahan yang pesat dalam pendidikan negara. Asas perundangan bagi pelaksanaan
dasar pendidikan diperkukuhkan melalui penggubalan dan pindaan akta berikut:
1.
Akta
Pendidikan 1996 – menggantikan Akta Pelajaran 1961 khususnya peruntukan
kuasa-kuasa Menteri Pelajaran dan penginstitusian prasekolah;
2.
Akta
Institusi Pendidikan Tinggi Swasta 1996 – bermatlamat menjadikan Malaysia Pusat
Kecemerlangan Pendidikan;
3.
Akta
Majlis Pendidikan Tinggi Negara 1996 – membolehkan penubuhan sebuah majlis
untuk menentukan dasar dan menyelaras pembangunan pendidikan tinggi;
4.
Akta
Perbadanan Tabung Pendidikan Tinggi Negara 1996 – menyediakan peruntukan
pinjaman pelajar dan skim tabungan bagi meningkatkan akses kepada pendidikan
tinggi;
5.
Akta
Universiti dan Kolej Universiti (Pindaan) 1996 – memperluas autonomi dalam
pengurusan dan kewangan kepada universiti awam bagi menentukan program ke arah
kecemerlangan dalam pendidikan;
6.
Akta
Lembaga Akreditasi Negara 1996 – memastikan tahap akademik yang tinggi, jaminan
kualiti tinggi dan kawalan mutu pendidikan terpelihara dalam penyediaan
pendidikan tinggi swasta;
7.
Akta
Institut Teknologi MARA (Pindaan) 2000 – membolehkan ITM dinaiktaraf menjadi
universiti; dan
8.
Akta
Perbadanan Tabung Pendidikan Tinggi Negara (Pindaan) 2000 – membenarkan
pinjaman kepada pelajar di institusi pengajian tinggi awam dan swasta.
Selain itu, banyak lagi perubahan
berlaku dalam bidang pendidikan termasuk:
1.
Peningkatan
akses dalam pendidikan khususnya peringkat tertiari;
2.
Perkembangan
ICT dalam pendidikan termasuk penubuhan Sekolah Bestari pada tahun 1999;
3.
Menaiktarafkan
kelayakan guru-guru daripada sijil kepada diploma;
4.
Penubuhan
kolej matrikulasi;
5.
Penubuhan
kolej komuniti;
6.
Menaiktarafkan
Maktab Perguruan Sultan Idris kepada Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI);
dan
7.
Menaiktarafkan
Sekolah Menengah Vokasional kepada Sekolah Menengah Teknik.
Zaman
Dasar Wawasan Negara (2001-2010)
Pada abad ke-21, negara menghadapi
cabaran baru kesan daripada globalisasi, liberalisasi, pengantarabangsaan dan
perkembangan Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT). Negara juga menghadapi
cabaran untuk membangunkan ekonomi berasaskan pengetahuan atau K-ekonomi. Oleh
itu, KPM menyediakan program pembangunan pendidikan yang dapat melahirkan
warganegara yang berilmu pengetahuan, celik ICT, berkemahiran dan berakhlak
mulia. KPM juga meneliti semula program dan projek yang dirancang bagi
penyegaran, pembaharuan, pengukuhan, penyusunan semula dan penggubalan baru.
Semua ini adalah hasil perancangan yang terkandung dalam dokumen Pembangunan
Pendidikan (2001-2010) KPM.[3]
Dengan mengambil kira pelbagai
perubahan dan cabaran alaf ke-21, penambahbaikan dan pemantapan sistem
pendidikan diperlihatkan dalam perundangan, dasar dan program utama berikut:
a. Akta Pendidikan 1996 (Pindaan
2002) memperuntukkan pendidikan wajib bagi pendidikan rendah yang dilaksanakan
secara berperingkat mulai Tahun 1 pada 1 Januari 2003;
b. Program Bimbingan dan Kaunseling
diperkukuhkan dengan memperuntukkan seorang kaunselor bagi setiap 500 pelajar
mulai tahun 2003 (Keputusan Jemaah Menteri, 2002);
c. Pengajaran dan Pembelajaran Sains
dan Matematik dalam Bahasa Inggeris dilaksanakan pada tahun 2003 (Keputusan
Jemaah Menteri, 2002). Bayaran Insentif Subjek Pendidikan (BISP) diperkenalkan
pada tahun 2003;
d. Sekolah Pusat, Sekolah Wawasan dan
Sekolah Model Khas ditubuhkan dalam Rancangan Malaysia Kelapan(RMKe-8);
e. Pemberian Bantuan One-Off RM120
kepada murid sekolah rendah daripada keluarga miskin pada tahun 2002-2003 bagi
pelaksanaan Pendidikan Wajib (Bajet 2002 dan 2003). Bantuan ini digantikan
dengan Kumpulan Wang Amanah Pelajar Miskin (KWAPM) mulai 2004 (Keputusan Jemaah
Menteri, 2003);
f. Skim Baucar Tuisyen (SBT) memberi
bantuan tuisyen kepada murid sekolah rendah Tahun 4 hingga 6 yang miskin dan
berpencapaian rendah dalam mata pelajaran Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Sains
dan Matematik mulai 2004 (Keputusan Jemaah Menteri, 2003);
g. Anugerah Pengetua JUSA C dan Guru
Gred Khas C diperkenalkan pada tahun 2005 bagi meningkatkan peluang kenaikan
pangkat kepada guru di sekolah (Keputusan Jemaah Menteri, 2004);
h. Mata Pelajaran Vokasional (MPV)
diperkenalkan di Sekolah Menengah Harian pada tahun 2004 (Berasaskan Program
Sekolah Ke Kerjaya di bawah pembiayaan Bank Dunia, 1998-2003);
i. SPBT diperluaskan kepada anak-anak
semua pegawai perkhidmatan pendidikan mulai 2006 (Pengumuman Timbalan Perdana
Menteri di Majlis Sambutan Perayaan Hari Guru Peringkat Kebangsaan, 2005);
j. Program Pemulihan dimantapkan
dengan memperuntukkan guru pemulihan (Keputusan Jemaah Menteri, 2005);
k. Program j-QAF diperkenalkan pada
tahun 2005 dan diperluaskan pada tahun 2006 bagi memastikan murid Islam
menguasai Jawi, Al-Quran, Bahasa Arab dan Fardu Ain apabila tamat sekolah rendah (Keputusan
Jemaah Menteri, 2003);
l. Sekolah Agama Rakyat dan Sekolah
Agama Negeri didaftarkan sebagai sekolah agama bantuan kerajaan mulai 2005
(Keputusan Jawatankuasa Tan Sri Murad Mengenai Sekolah Agama Rakyat dan Sekolah
Agama Negeri, 2005);
m. Aktiviti kokurikulum diperbaiki
dengan penambahan peruntukan per kapita pelajar daripada RM2.50 kepada RM10.00
untuk sekolah rendah dan RM12.00 untuk sekolah menengah mulai 2006 (Keputusan
Jemaah Menteri, 2005). Aktiviti kokurikulum dijadikan syarat kelayakan
kemasukan ke institusi pengajian tinggi awam mulai 2006 (Keputusan Jemaah
Menteri, 2005);
n. Program Pensiswazahan Guru bagi
memenuhi dasar menyediakan 50 peratus guru sekolah rendah dan 100 peratus guru
sekolah menengah siswazah terlatih menjelang tahun 2010 dengan memberi
kelonggaran guru mengikuti program ijazah melalui pelbagai kaedah termasuk
Pendidikan Jarak Jauh;
o. Menaiktarafkan maktab perguruan
kepada Institut Pendidikan Guru (IPG) yang boleh menganugerahkan ijazah
dilaksanakan mulai tahun 2006 (Keputusan Jemaah Menteri 2005);
p. Perubahan Dasar Sekolah
Antarabangsa ke arah menjadikan sekolah antarabangsa di Malaysia berdaya saing
di rantau Asia (Keputusan Jemaah Menteri, 2006); dan
q. Kerjasama antara KPM dan
Kementerian Pengajian Tinggi Malaysia (KPTM) dalam aspek latihan dan keluaran
guru, dan menambah baik norma perjawatan daripada 1.5n (n ialah bilangan kelas)
kepada 1.7n (Keputusan Jemaah Menteri, 2006).
2.18 Perubahan paling signifikan
dalam sejarah perkembangan pendidikan negara ialah penubuhan KPTM pada tahun
2004. Dengan pembahagian ini KPM dipertanggungjawabkan kepada pembangunan
pendidikan prasekolah, sekolah rendah, sekolah menengah, matrikulasi dan
pendidikan guru.[4]
[1] Kementerian Pelajaran Malaysia (2006).Pelan Induk Pembangunan Pendidikan (PIPP
2006-2010), Kuala Lumpur, Bahagian Penyelidikan dan Perancangan Dasar
Pendidikan , Kementerian Pelajaran Malaysia.
[2] Kementerian Pelajaran Malaysia
(2006).Pelan Induk Pembangunan Pendidikan
(PIPP 2006-2010), Kuala Lumpur, Bahagian Penyelidikan dan Perancangan Dasar
Pendidikan , Kementerian Pelajaran Malaysia.
[3] Kementerian Pelajaran Malaysia
(2006).Pelan Induk Pembangunan Pendidikan
(PIPP 2006-2010), Kuala Lumpur, Bahagian Penyelidikan dan Perancangan Dasar
Pendidikan , Kementerian Pelajaran Malaysia.
[4] Kementerian Pelajaran Malaysia
(2006).Pelan Induk Pembangunan Pendidikan
(PIPP 2006-2010), Kuala Lumpur, Bahagian Penyelidikan dan Perancangan Dasar
Pendidikan , Kementerian Pelajaran Malaysia.
